LOSY MŁAWSKIEGO TENISA (CZ. 1.)

Historia tenisa ziemnego w Mławie jest bogata. Zalety tej dziedziny sportu mieszkańcy miasta mogli poznać już w roku 1910! To właśnie wtedy wybudowano tu kort tenisowy, który cieszył się sporym zainteresowaniem. Pisze o tym dziś Janusz Grochowski.

Współczesna wersja tenisa ziemnego, noszącego na początku nazwę sphairistike, narodziła się w roku 1874, a jej pomysłodawcą był mieszkaniec Wysp Brytyjskich W.C. Wingfield.

Rok później przedstawiciele klubów londyńskich doprecyzowali ogólne przepisy obowiązujące podczas gry na kortach, która z biegiem czasu przyjęła nazwę lawn-tenis. Pierwszy turniej na legendarnym Wimbledonie został przeprowadzony w roku 1877.

Do Polski tenis ziemny trafił na początku lat osiemdziesiątych XIX wieku za sprawą pracowników brytyjskiej stacji telegrafu, którzy rozgrywali mecze pokazowe w Warszawie.

W kolejnych latach zalety tego sportu promowali Brytyjczycy zatrudnieni w fabrykach włókienniczych w Łodzi. W okresie do wybuchu I wojny światowej tenis ziemny był postrzegany w szczególności jako rozrywka towarzyska dla elit.

Pierwszy kort tenisowy w Mławie

Mieszkańcy Mławy zalety tego sportu mogli poznać już w roku 1910. Wtedy to Zarząd Straży na placu przy ulicy Warszawskiej postanowił wybudować kort tenisowy.

W publikacji wydanej z okazji 50-lecia Ochotniczej Straży Pożarnej w Mławie podkreślono, że był on bardzo często odwiedzany przez sympatyków tej dyscypliny, a szczególnie wielu chętnych korzystało z tego obiektu w dni świąteczne.

W wolnej już Polsce miłośnicy tenisa mogli sprawdzać swoje umiejętności na korcie urządzonym przez działające od 1921 roku Towarzystwo Sportowe.
Nie udało się dotychczas ustalić, gdzie był on zlokalizowany.

Z informacji zamieszczonych w „Wiadomościach Mławskich” w 1922 roku wiadomo tylko, jakie opłaty należało uiścić, aby z kortu skorzystać. Członkowie Towarzystwa płacili: za plac i piłki oraz oddzielnie za rakietę po 50 marek, dla osób nie będących członkami opłaty były trzykrotnie wyższe. Młodzież szkolna płaciła po 30 marek tak za plac, jak i rakietę.

Wśród wielu urządzeń sportowych, jakie w roku 1924 zorganizowali uczniowie Seminarium Nauczycielskiego w Mławie, był też plac do gry w tenisa. Korzystali z niego tak uczniowie tej szkoły, jak i uczestnicy wielu zawodów sportowych, przeprowadzanych na tym obiekcie przez różne organizacje sportowe.

Prośba do magistratu

Pod koniec lat 20-tych XIX wieku urządzenie boisk do gry w tenisa w parku miejskim zostało wpisane do katalogu zadań, jakie miały zrealizować władze miasta.

Przypomniał o tym zadaniu m.in. autor artykułu zamieszczonego na łamach „Głosu Mławy” z 1929 roku, gdzie napisano: "Do Magistratu zaś zwracamy się z prośbą o zajęcie się sprawą boiska sportowego, które Mława mieć powinna. Przypominamy też o projektowanych placach tenisowych w miejskim ogrodzie. Palące to sprawy, które doczekać się muszą pilnej realizacji".

Trudno jednoznacznie stwierdzić, kiedy wskazane powyżej zadanie zostało ostatecznie zrealizowane. Janusz Dębski w artykule „Nie wiadomo gdzie był kort”, opublikowanym w 1997 roku w „Głosie Mławy”, napisał, że zwolennicy białego sportu mogli urzeczywistniać swoje sportowe upodobania na obiekcie w parku już od 1933/34 roku.

Podobną datę można spotkać, czytając materiał „Mława w liczbach w 1933 roku” zamieszczony w „Samorządzie miejskim”, gdzie znajduje się następujący zapis: "Istnieje stadion sportowy i buduje się kąpielisko. Istnieją też dwa korty tenisowe. Czynne są tow. sportowe: „Sokół”, „Strzelec”, „Klub Sportowy” i „Makabi”".

Natomiast Andrzej Grochowski, powołując się na „Studium historyczno – urbanistyczne miasta Mławy” twierdzi, że korty tenisowe w parku miejskim zostały urządzone w roku 1937.

W tym też roku Ośrodek Wychowania Fizycznego przy Komendzie Powiatowej Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego w okresie 7– 20 maja zorganizował zajęcia, podczas których prowadzono naukę gry w tenisa.

Dostępne siedem dni w tygodniu

Pod koniec 1937 roku „Gazeta Mławska” informowała: "W życiu sportowym naszego miasta zaszły poważne zmiany i to w stosunku do lat ubiegłych na lepsze. Z przyjemnością patrzymy jak piękny kort w parku miejskim jest stale zajęty przez grających".

W okresie zimowym, począwszy od roku 1938, na kortach urządzano lodowisko.
O dużym zainteresowaniu tą dyscypliną przez mławską młodzież może świadczyć ten fakt, że w roku 1939 były one dostępne przez siedem dni w tygodniu, a gwarancję skorzystania z obiektu w bardzo wielu przypadkach zabezpieczała wcześniejsza rezerwacja, którą należało dokonywać przynajmniej z jednodniowym wyprzedzeniem.

Należy w tym miejscu dodać, że korzystający z kortu zobowiązani byli uiszczać określone opłaty. Jedna godzina gry dla dorosłych to koszt 60 groszy, dla młodzieży 30 groszy, abonament miesięczny uprawniający do godziny gry dziennie wynosił 2,5 złotego dla dorosłych i 2 złote dla młodzieży.

Według Janusza Dębskiego do najbardziej znanych tenisistów lat 30 – tych XIX wieku w Mławie zaliczyć należy hrabiego Krasnodębskiego – dyrektora firmy ubezpieczeniowej, Halinę i Stanisława Olszewskich oraz braci Jana i Henryka Nowickich.

Przetrwały wojnę

Położone w mławskim parku korty przetrwały trudne czasy wojny z tego chociażby powodu, że grywali na nich niemieccy oficerowie. Był wśród nich m.in. pułkownik G. von Cramm, który w okresie międzywojennym był uczestnikiem turniejów rozgrywanych m.in. na Wimbledonie.

Mimo to, w okresie po 1945 niezbędne było wykonanie określonych prac porządkowo-modernizacyjnych. W sprawozdaniu sytuacyjnym Starostwa Powiatowego w Mławie z maja 1948 roku zaznaczono: "Na terenie miasta jedno boisko duże, jeden basen pływacki, 1 kort tenisowy. Obiekty te pod nadzorem Pow. Rady PW i WF. Boisko i kort są w stanie użytku, chociaż wymagają pewnych inwestycji, natomiast strzelnice wymagają gruntownego remontu".

Sekcja tenisa ziemnego została w tym czasie zorganizowana w kole sportowym „Ogniwo” i w początkowym okresie liczyła 45 członków.

W roku 1948 przedstawiciele mławskiego koła wzięli udział w Walnym Zebraniu Warszawskiego Związku Tenisowego, podczas którego Jan Nowicki został wybrany jednym z wiceprezesów tej organizacji.

W roku 1951 „Ogniwo” dla osób pragnących poznać tajniki tej gry organizowało kursy, które prowadzili Jan Nowicki i Stanisław Olszewski.

Ponieważ w kolejnych latach korty uległy znacznej dewastacji, można było z nich korzystać dopiero od 1 lipca 1955 roku, po przeprowadzeniu gruntownego remontu. Trzeba bowiem mieć na uwadze i to, że przez wiele lat była to dyscyplina sportu, która nie cieszyła się poparciem władz, co znacznie ograniczało jej rozwój. Z tych też względów mławskie korty dość często, przy braku odpowiednich środków, ulegały dewastacji.

Pod opieką Ogniska

Od roku 1959 gospodarzem tego obiektu zostało Ognisko Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej.

W sprawozdaniu z działalności tej organizacji, uwzględniając zadania zrealizowane w roku 1959, napisano: "Wczesną wiosną przystąpiono do doprowadzenia do należytego stanu kortów tenisowych przed kilku laty dużym nakładem pracy i pieniędzy urządzonych, a następnie całkowicie zaniedbanych i nawet zdewastowanych. Korty zostały oczyszczone z zaśmiecających je chwastów, odwodnione, wyrównane i uwałowane. Wkopano też słupy, zainstalowano jedną nową i jedną wyremontowaną starą siatkę tenisową, a okalającą korty siatkę drucianą naprawiono i uzupełniono.

Była to praca b. poważna, którą wykonano przy bardzo małym nakładzie gotówki a przy tym stosunkowo szybko, bo już w maju korty były całkowicie gotowe do użytku. Gdy zakupiono rakiety i piłki frekwencja wzrosła do tego stopnia, że korty były czynne niekiedy po 10 godzin na dobę.

W chwili obecnej korty nadal są otwarte, a korzysta z nich nie tylko młodzież szkolna szkół średnich i podstawowych, ale również osoby dorosłe. Zaplanowane na sierpień zawody tenisowe, t. zw. „Pierwszy krok w tenisie” nie udały się z powodu zbyt małej ilości zgłoszeń. Obok kortów kosztem ok. 6.500 złotych wzniesiono budkę drewnianą, w której urządzono magazynek, szatnie, umywalnie i wypożyczalnię sprzętu sportowego".

Na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych najczęściej na mławskim korcie gościli: Andrzej Magiera, Robert Magiera, Jerzy Brize, Jarosław Kazenas, Henryk Sławuta, Stanisław Doberski, Edward Świtalski, w kolejnych latach między innymi Zbigniew Wawrzyński oraz Wojciech Augustynowicz.

Pierwszy turniej o mistrzostwo Mławy

W roku 1972 kolejny już raz na korcie przeprowadzono prace konserwacyjne samej nawierzchni, założono oświetlenie, zainstalowano urządzenia, które doprowadziły do zradiofonizowania obiektu.

Była to dekada, w której swoją przygodę z tenisem rozpoczęła kolejna grupa zwolenników tej dyscypliny, na tyle zdeterminowana, że swoim zachowaniem przyciągnęła na mławski kort dość dużą liczbę młodych ludzi chcących poznać zalety tego sportu.

W tej grupie szczególną rolę odgrywali: Andrzej Zakrzewski, Janusz Grochowski, Stanisław Jankowski, Bogdan Nowak, Zbigniew Hałyno, Jerzy Karpiński, Janusz Dębski, Jerzy Bieranowski, Roman Nidzgorski, Franciszek Dąbkowski, Andrzej Ząbecki, Grzegorz Kosek, Marek Zakrzewski, Andrzej Grochowski czy Ryszard Siuzdak.

Należy w tym miejscu odnotować i to, że w połowie lat 70-tych zwolennicy tenisa mogli poznawać tajniki tej gry i doskonalić swoje umiejętności na kortach, tym razem o nawierzchni asfaltowej, zlokalizowanych na stadionie przy ulicy Kopernika.

W dniach 13 – 15 sierpnia 1976 roku zorganizowano pierwszy turniej o mistrzostwo Mławy. Zwyciężył Andrzej Zakrzewski, pokonując w finale Jerzego Karpińskiego.

W roku następnym do walki o ten tytuł przystąpiło 22 zawodników, a miał on otwarty charakter, w którym zagrali także tenisiści z Ciechanowa. Tym razem najlepszy był Bogdan Nowak, który w finałowym meczu zwyciężył Janusza Grochowskiego.

W turnieju kończącym sezon wystąpiło ośmiu najlepszych na liście klasyfikacyjnej zawodników, a jego zwycięzcą został Andrzej Zakrzewski. Kolejne miejsca w tych zawodach wywalczyli: Janusz Grochowski, Franciszek Dąbkowski, Marek Zakrzewski, Stanisław Jankowski, Bogdan Nowak, Jerzy Karpiński, Roman Nidzgorski.

Aktywne lata 70.

W latach 1977 – 1984 najlepsze mławskie tenisistki i tenisiści swoją sportową formę doskonalili w ramach treningów i zawodów organizowanych przez sekcję powołaną w strukturach „Mławianki”.

Na początkowym etapie w szkoleniu uczestniczyły cztery zawodniczki i dwudziestu zawodników, a na korcie w parku urządzano zawody i prowadzono treningi, koncentrując swoje działania na pracy z dziećmi i młodzieżą.

Klubowa drużyna w pierwszym roku rozegrała kilka spotkań z reprezentacjami innych miast. Wyjazdowe spotkanie z Ostródą mławscy tenisiści przegrali 2:6, w następnych meczach pokonali 5:1 zespół z Wyszkowa oraz 4:1 team z Sierpca.
Najczęściej klubowych barw bronili: Andrzej Zakrzewski, Janusz Grochowski, Bogdan Nowak, Stanisław Jankowski i Jerzy Karpiński.

Praca z najmłodszymi stosunkowo szybko przyniosła wymierne efekty. Już w roku 1977 na mistrzostwach województwa wśród młodziczek najlepsza była Iwona Żbikowska, a Stanisław Jankowski zajął pierwsze miejsce wśród chłopców na Wojewódzkiej Spartakiadzie Młodzieży.

Dwa lata później w Bydgoszczy, na Ogólnopolskiej Spartakiadzie Młodzieży, Barbara Greszta uplasowała się na ósmym miejscu w gronie 24 zawodniczek, które wywalczyły prawo startu w tej rywalizacji w eliminacjach strefowych.
W grze deblowej para Barbara Greszta – Iwona Żbikowska została sklasyfikowana na szóstym miejscu.

Mławskie tenisistki możliwość gry na tej imprezie zapewniły sobie podczas turnieju strefowego rozgrywanego na kortach warszawskiej „Legii”.

Pod koniec lat siedemdziesiątych, liczący dwadzieścia pięć lat drewniany budynek, w którym znajdowały się szatnie i magazyn sprzętu niezbędnego do odpowiedniego przygotowania kortów do gry, został rozebrany.

Było to możliwe dzięki temu, że w roku 1980 Ognisko TKKF otrzymało część budynku administracyjno – gospodarczego przylegającego do kortu i zajmowanego do tego momentu przez mławski ZOZ. Był to ponadto czas, w którym na obiekcie przeprowadzono kapitalny remont.

W ramach tych prac zainstalowano nowe ogrodzenie, przeprowadzono prace zmierzające do poprawy stanu nawierzchni kortów, uporządkowano miejsca przeznaczone dla publiczności m.in. poprzez postawienie nowych ławek, kort otrzymał także nowe oświetlenie.
c.d.n.
Janusz Grochowski, skarbnik Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Mławskiej

Agata Cioroch i Janusz Dębski przed meczem o mistrzostwo Mławy w 1997 roku.
Fot. Zbiory J.Dębskiego