Z KART HISTORII: SPORT W MŁAWIE W LATACH 1927 - 1939

Publikujemy dzisiaj pierwszą część tekstu Janusza Grochowskiego, skarbnika Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Mławskiej, pod tytułem "Sport w Mławie w latach 1927 - 1939". Temat będziemy kontynuowali w kolejnych wydaniach Nowego Kuriera Mławskiego.

Kontynuując rozważania na temat rozwoju różnych dyscyplin sportu w mieście, w czasie wskazanym w tytule, należy podkreślić, że Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 stycznia 1927 roku w sprawie utworzenia Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego, Rady Naukowej Wychowania Fizycznego oraz Wojewódzkich, Powiatowych i Miejskich Komitetów Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego miało oznaczać dalszy wzrost udziału państwa w pracy na rzecz rozwoju kultury fizycznej i sportu.

Nowy urząd na szczeblu centralnym

Nowy urząd na szczeblu centralnym zastąpił Naczelną Radę Wychowania Fizycznego. Natomiast w terenie oficerów instrukcyjnych zastąpili komendanci PW i WF odpowiedniego szczebla. Jednym z głównych zadań komitetów szczebla powiatowego było podjęcie współpracy z organami władzy państwowej w zakresie uzyskania poparcia i ułatwień dla miejscowych organizacji PW i WF oraz organizacji sportowych.

W ramach struktur przysposobienia wojskowego i wychowania fizycznego realizowano podstawowe zadania dla wychowania zdrowej, silnej, fizycznie sprawnej, zdolnej do obrony kraju młodzieży. Młodzież szkolna umiejętności sportowo – obronne nabywała i doskonaliła w ramach zajęć hufców szkolnych, młodzież pozaszkolna m.in. Związku Strzeleckiego.

Kluby i organizacje sportowe stwarzały młodzieży, szczególnie uzdolnionej możliwość odpowiedniego przygotowania się do udziału w zawodach, co pozwalało na ocenę własnych możliwości w konfrontacji z przeciwnikiem. Stanowiło także istotny czynnik i źródło inspiracji do osiągania coraz lepszych wyników. W roku 1930 w skład Prezydium Komitetu Powiatowego PW i WF wchodzili: Włodzimierz Wyszkowski – Starosta Powiatowy, jako przewodniczący, Klemens Jerka – sekretarz, Jan Byzdra – intendent, kpt Wacław Wyziński – Komendant Powiatowy.

Szereg masowych imprez

Zespoły PW i WF na różnych szczeblach rywalizowały w zawodach strzeleckich, a Komitet Powiatowy organizował szereg imprez o masowym charakterze, takich jak: święto przysposobienia wojskowego i wychowania fizycznego, biegi narodowe oraz wiosenne zawody sportowe. W roku 1928 podczas święta PW i WF w konkurencjach lekkoatletycznych rywalizowali uczniowie Seminarium i Gimnazjum.

W biegu na 100 metrów najszybszy był Jakubowski z seminarium, skok wzwyż wygrał uczeń gimnazjum Bojarski, skok w dal Pogorzelski z seminarium.
Bardzo dobrze zaprezentowali się reprezentanci Mławy podczas zawodów strzeleckich, które w dniach 13 – 14 kwietnia 1929 roku odbyły się w Gostyninie. W walce z drużynami z Płocka, Płońska, Gostynina, Sierpca i Działdowa zajęli indywidualnie pierwsze, trzecie i piąte miejsce w strzelaniu z broni wojskowej.
W strzelaniu z broni małokalibrowej reprezentant Mławy ukończył występ na trzecim miejscu, a wszystko to dało w efekcie zwycięstwo w punktacji drużynowej.

Kolejne święto sportowe w Mławie zostało zorganizowane w czerwcu 1929 roku. W pięcioboju sportowo – wojskowym zwyciężył Piotr Bojarski z hufca szkolnego gimnazjum, wyprzedzając Feliksa Jakubowskiego z seminarium nauczycielskiego oraz Stanisława Pogorzelskiego z gimnazjum.

Wacław Borzuchowski z PW Wólka był najlepszy w pięcioboju sportowo – wojskowym wśród członków oddziałów przysposobienia wojskowego. Na kolejnych miejscach sklasyfikowano Tyszkiewicza z PW Szreńsk i Wacława Wyrzykowskiego z PW Mława.

W marszu na dystansie 10 kilometrów, połączonym ze strzelaniem wystąpiły cztery drużyny. Zwyciężył team Gimnazjum w składzie: Julian Pniewski, Lucjan Gorząch, Eligiusz Kawczyński, Wacław Olszewski, Edmund Roman, Wincenty Osiecki, Stanisław Łopatecki, Franciszek Sterniński, Eugeniusz Ciesiński, Tadeusz Jurkiewicz, Czesław Bral i Bieńkowski.

Rok później, reprezentanci 6 powiatów współpracujący z 32 PP, spotkali się na święcie przysposobienia wojskowego i wychowania fizycznego w Gostyninie.
W biegu na 100 metrów dla uczniów z hufców szkolnych na trzecim miejscu finiszował reprezentant mławskiego Seminarium – Jakubowski.

We współzawodnictwie stowarzyszeń P. Bojarski z PW Mława wgrał konkurs skoku wzwyż, a w skoku w dal najlepszy był jego kolega – J. Biedrzycki.
Jednocześnie ustalono, że imprezy z okazji święta PW i WF organizowano w Mławie w dniach 30 maja 1937 roku oraz 11 czerwca 1938 roku.

Kalendarz imprez w latach 30.

Do kalendarza imprez sportowych w latach 30. wpisano biegi narodowe. 3 maja 1937 roku na starcie stanęło 28 biegaczy. Wśród seniorów , którzy mieli do pokonania dystans 2000 metrów, miejsca na podium wywalczyli: Jan Klimaszewski – niestowarzyszony, Leon Moszczyński – „Mławianka”, Jan Szybicki – „Strzelec”. Wśród juniorów trasę biegu najszybciej pokonali: J. Przybyszewski, J. Sobotka i J. Turski – uczniowie Szkoły Powszechnej nr. 1 w Mławie.

8 maja 1939 roku do rywalizacji w biegu narodowym zgłosiło się 32 zawodników, którzy ścigali się na dystansie 5000 metrów. Na czołowych pozycjach linię mety mijali: 1. Aleksander Woźnicki „ZS”, 2. Stanisław Przybyszewski „Sokół”, 3. Leonard Moszczyński „Sokół”, 4. Czesław Meredyk „ZS”, 5. Antoni Lewandowski „PPW”, 6. Sz. Kaliszewski „PPW” , 7. Wacław Matuszewski „ZS”, 8. Julian Bral (niestowarzyszony), 9. Tadeusz Kawiecki „Hufiec Szkolny”, 10. Bolesław Woźniak „ZS”.

Powiatowy Komitet PW i WF był organizatorem wiosennych zawodów sportowych, podczas których jednym ze stałych punktów programu były konkurencje lekkoatletyczne. 9 maja 1937 roku miejscem takich zawodów był mławski stadion. Bieg sztafetowy wygrała „Mławianka”, która w swoim składzie miała najlepszych w tym czasie biegaczy: Dąbrowskiego i Starzyńskiego. Ten drugi był najszybszy ponadto w biegu na 800 metrów.

Dodać w tym miejscu należy , że Powiatowy Komitet Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego począwszy od 1931 roku kontynuował prace związane z budową stadionu, które zakończono dwa lata później. Od maja 1937 roku Ośrodek Wychowania Fizycznego przy Komitecie Powiatowym PW i WF prowadził naukę gry w tenisa ziemnego na kortach położonych w parku miejskim.

Zakaz przynależności do klubów sportowych

24 września 1927 roku na mocy Rozporządzenia Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego wprowadzony został zakaz przynależności młodzieży szkolnej do klubów sportowych.

Zgodnie z zapisami zawartymi w tym dokumencie, młodzież szkolna mogła brać udział w szkolnych i międzyszkolnych zawodach sportowych i gimnastycznych jako drużyny lub określone szkolne jednostki organizacyjne. Jako reprezentanci poszczególnych szkół uczniowie uczestniczyli też w imprezach o masowym charakterze, o czym pisano powyżej.

Stosunkowo najszybciej, bo już od początku lat 20. duże zainteresowanie sportem wykazywali uczniowie seminarium nauczycielskiego, którzy w roku 1924 powołali szkolne koło sportowe.

W krótkim czasie doprowadzili do urządzenia boisk do piłki nożnej, siatkówki, koszykówki i tenisa oraz skocznie w dal i wzwyż. W tym bardzo pożądanym procesie szerokiego zainteresowania sportem, bardzo ważną rolę odegrał nauczyciel gimnastyki Henryk Hahn. Wielkimi zwolennikami wychowania przez sport byli także dyrektorzy tej szkoły.

Józef Leszczyński w publikacji „Państwowe Seminarium Nauczycielskie Męskie im. Stanisława Żółkiewskiego w Mławie pisał m.in.: "Do roku 1931 lekcje gimnastyki w dni ciepłe i pogodne odbywały się na boisku szkolnym, a w czasie zimy, chłodów i deszczy w jednej z sal służących także do nauki muzyki.

W 1931 roku dyrektor Skopowski wydzierżawił dla szkoły pomieszczenie w jej sąsiedztwie, składające się z dużej sali i przedsionka i przeznaczył je do prowadzenia lekcji wychowania fizycznego. (...) Mieściła się tam sala gimnastyczna i szatnia. Przy ścianach przytwierdzono drabinki, a na podłodze ustawiono skrzynię szwedzką, kozioł, ławeczki do ćwiczeń i dwa politurowane drążki umocowane na stałe do sufitu i służące do wspinania się".

Uczniowie seminarium uczestniczyli w zawodach międzyszkolnych, które zostały przeprowadzone w maju 1933 roku w Ciechanowie. W meczu piłki siatkowej rywalizowały ze swoimi kolegami z Pułtuska. Pierwszy set zakończył się ich wygraną 15:9, w drugim lepsi byli siatkarze z Pułtuska 15:11 i należy przypuszczać, że małe punkty decydowały o wygranej uczniów z Mławy.

Szkolne koło sportowe w gimnazjum

Na początku lat 30. działalność rozpoczęło szkolne koło sportowe w Gimnazjum im. St. Wyspiańskiego.

Sportowcy z tej szkoły wzięli udział w zawodach, które odbyły się w roku 1933 podczas otwarcia stadionu. Jak informował „Przegląd Sportowy”, w konkurencjach lekkoatletycznych zwyciężali: 100 metrów – Dudziec, skok w dal, wzwyż i o tyczce – Stajniak, rzut kulą i dyskiem – Kłossek, rzut oszczepem – Stachewicz.

W programie zawodów były także biegi sztafetowe. W okresie wcześniejszym znaczącą rolę w promowaniu sportu wśród uczniów gimnazjum odgrywała 1 Mławska Drużyna Harcerska im. ks. J. Poniatowskiego.

Mławscy harcerze z powodzeniem uczestniczyli m.in. w różnych konkursach organizowanych podczas II Zlotu Harcerstwa, który odbył się w lipcu 1929 roku w Poznaniu. Zdobyli mistrzostwo ZHP w sygnalizacji, powtórzyli ten sukces w biegu z przeszkodami. Na dystansie 4,5 kilometra musieli zmierzyć się z wyjątkowo trudną kompozycją przeszkód.

Autorami tego sukcesu byli: Wacław Zamojski /komendant/, Wacław Olszewski (oboźny), Bolesław Korecki (zastępowy), Roman Połowicz, Witold Kopczyński, Zbigniew Zamojski, Kazimierz Olszewski, Ryszard Trzciński, Daniel Gidziński, Witold Szredzki, Lucjan Krakowiak, Jerzy Gniewiewski, Zenon Krakowiak, Mieczysław Tyszka, Czesław Kłossek, Józef Barczyk, Jerzy Kaliniecki i Stanisław Szczygieł.

Sportowcy w harcerskich mundurach swoje sportowe zainteresowania kierowali także w stronę takich dyscyplin jak sporty wodne czy kolarstwo.
Komenda Chorągwi Mazowieckiej w roku 1927 z okazji 3 Maja zorganizowała zlot sztafet kolarskich, które miały dostarczyć Prezydentowi Rzeczypospolitej depesze z wyrazami hołdu i pozdrowienia od harcerzy całej chorągwi.

O przygotowaniach do tego wydarzenia „Przegląd Sportowy” napisał: "W tym celu z czterech najdalej położonych środowisk Chorągwi (Łowicza, Mławy, Kolna i Sokołowa) wyruszą w różnych porach i po różnych trasach w kierunku Warszawy cztery sztafety, które wiezione przez zmieniających się co 10 km kolarzy – harcerzy będą zawierały specjalne pergaminy z podpisami komendantów drużyn i hufców, znajdujących się po drodze sztafet. W imprezie tej weźmie udział blisko 140 kolarzy".

Młodzi sportowcy w harcerskich mundurkach podejmowali także dość szczególne wyzwania.

W roku 1934 „Głos Mazowiecki” w informacji z miesiąca września zatytułowanej „Z Mławy do Gdańska kajakiem” napisał: "Harcerze z 81 Mazowieckiej Drużyny Harcerskiej w Mławie, Marjan Czerniak i Kacprzak Marjan, wyruszyli kajakiem z Mławy do morza. Młodzi kajakowcy przepłynęli już przez Wkrę, Bug, Narew i Wisłę do Warszawy, a obecnie płyną w dół Wisły w stronę Pomorza. Wczoraj zatrzymali się na krótko w Płocku i po zwiedzeniu miasta wyruszyli w dalszą drogę".

Nie udało się ustalić jaki był finał tej wyprawy, jednak patrząc na dystans jaki młodzi kajakarze już pokonali, musi to budzić podziw i uznanie dla bohaterów tej wyprawy. Z pewnością wymagało też odpowiedniego przygotowania fizycznego, długich godzin treningu na kajaku, a ponadto dużej odwagi.
c.d.n.
Janusz Grochowski, skarbnik Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Mławskiej

Uczniowie mławskiego Gimnazjum na boisku do piłki siatkowej – 1933
Fot. Zbiory prywatne J.Janiszewskiego